BỒ CÔNG ANH VIỆT NAM
Cúc (Asteraceae)
Tên khác:
bồ công anh, rau bồ cóc, diếp hoang, diếp dại, móc mét, mũi mác, diếp trời, rau mũi cày
Tên khoa học:
Lactuca indica L
Mô tả:
Bồ công anh là một cây nhỏ, cao 0,06m -1m, có thể cao tới 3m. than mọc thẳng, nhẵn, không cành hoặc rất ít cành. Lá có nhiều hình dạng, lá phía dưới dài 30cm, rộng 5-6cm, gần như không cuống, chia thành nhiều thùy hay răng cưa to thô, lá phía trên ngắn hơn, nguyên chứ không chia thùy, mép có răng cưa thưa. Bấm lá và than đều thấy tiết ra nhữ dịch màu trắng đuc như sữa, vị hơi đắng. cụm hoa hình đầu, màu vàng, có loại tím. Có người gọi cây hoa vàng là hoàng hoa địa đinh và loại hoa tím là tử hoa địa đinh (tử là màu tím). Cả hai loại đều dùng làm thuốc (hình).
Thông tin thêm:
Bồ công anh mọc hoang tại nhiều tỉnh miền Bắc nước ta; ít thấy trồng. việc trồng rất dễ dàng bằng hạt. Mùa trồng vào các tháng 3,4 hoặc 9-10. Có thể trồng bằng mẫu gốc, sau 4 tháng có thể bắt đầu thu hoạch. Thường nhân dân ta dùng lá, lá hái về dung tươi hay phơi khô hoặc sấy khô dùng dần. Thường hay dùng tươi, không phải chế biến gì đặc biệt. Một số người hái cả cây, cả rễ cắt nhỏ phơi khô để dùng.
Thành phần hóa học:
Chưa thấy tài liệu nghiên cứu về cay Lactuca indica L của ta. Theo những tài liệu nước ngoài, tại một số nước người ta có sử dụng và nghiên cứu một số loài Lactuca khác như Lactuca virosa, Lactuca sativa L (rau diếp của ta ănn) thấy trong có lactuxerin là một ete axetic của hai thứ rượu nhị no lactuxenrola a và lactuxenrola &, ngoài ra còn có 3 chất đắng là axit lacturic, lactucopirin và lactuxin. Lactucopicrin là este p. hydroxyl phenylaxetic của lactuxin.
Cách dùng:
Mụn nhọt, mẩn ngứa Bồ công anh Việt nam là một vị thuốc kinh nghiệm trong nhân dân để chữa bệnh sưng vú, tắc tia sữa, mụn nhọt đang sưng mủ, hay bị mụn nhọt, đinh râu Còn dùng uống trong chữa bệnh đau dạ dày, ăn uống kém tiêu Liều dùng hang ngày: 20-40g lá tươi hoặc 10-15g lá khô hay cành và lá khô. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác, thường dùng dưới dạng thuốc sắc có thêm đường cho dễ uống, còn dùng giã nát đắp ngoài, không kể liều lượng.
Tác dụng:
Theo sự nghiên cứu của nước ngoài, những loại Lactuca nói trên không độc, có tính gây ngủ nhẹ. Nhưng tại những nước này người ta không dùng lá như ở ta, ma2 dùng chất nhựa mủ phơi khô đen lại như nhựa thuốc phiện để dùng làm thuốc chữa ho trẻ con và dùng chữa trẻ mất ngủ. Cây Lactuca indica L của ta chưa thấy tài liệu nghiên cứu.
Đơn thuốc:
Chữa sưng vú, tắc tia sữa: hái 20-40g lá bồ công anh tươi, rửa sạch, them ít muối giã nát, vắt lấy nước uống, bã dùng đắp lên nơi vú sưng đau. Thường chỉ dùng 2-3 lần là đỡ (kinh nghiệm dân gian). Chữa ăn uống kém tiêu hay bị mụn nhọt: lá bồ công anh khô 15g, lá khổ sâm 10g, thêm 300ml sắc đun sôi trong 15 phut, them ít đường vao2 mà uống (chia 3 lần uống trong ngày). Uống liên tục trong 10 ngày nghỉ 3 ngày rồi lại tiếp tục cho đến khi khỏi.