Hình ảnh cây Ngọc Trúc

• Tên khoa học: Polygonalum officinale AU
• Thuộc họ: Mạch môn đông (Convallariaceae).
• Bộ phận dùng: Thân rễ phơi hay sấy khô của cây ngọc trúc. 

A. Mô tả cây 

• Ngọc trúc là một loại cỏ sống dai cao 40- 60cm, thân rễ mọc ngang màu vàng trắng nhạt, đường kính 05-l,5cm, trên thân rễ có nhiều rễ con. Lá mọc so le từ giữa thân trở lên, không có cuống, cứng dai, hình trứng rộng, dài 6-12cm, rộng 3-
• 6cm, mặt dưới màu trắng nhạt. Hoa mọc ở kẽ lá có cuống dài l-l,4cm, mỗi kẽ mọc 1-2 hoa, màu trắng, hình chuông. 
• Nếu 2 hoa thì có một cuống chung và 2 cuống con riêng. Quả mọng, hình cầu, đường kính 1-7mm, khi chín có màu tím đen. 

B. Phân bố thu hái và chế biến 

• Phân bố ở Trung Quốc (Quảng Đông, Quảng Tây, Vân Nam), ta có thể chú ý tìm ở các tỉnh biên giới. 
• Hiện nay ta đang khai thác một số loài ngọc trúc với tên hoàng tinh. Cần chú ý tránh nhầm lẫn. 
• Thu hái vào mùa xuân hoặc mùa thu, hái về cắt bỏ rễ con, rửa sạch đất, để một lúc, lấy ra, phơi cho hơi khô đem ra lăn cho mềm rồi phơi hay sấy khô là được. 
• Có nhiều cách chế biến: Loại bỏ tạp chất, rửa sạch, ủ mềm, thái lát dày hoặc cắt đoạn và phơi khô.
• Dạng thái phiến: Lấy dược liệu đã phơi khô, thái phiến vát dài 3 cm đến 5 cm, dày 2 mm đến 5 mm.
• Ngọc trúc chế mật ong: Ngọc trúc đã thái phiến đem tẩm với mật ong (tỷ lệ: 1 đến 1,5 kg mật ong/10 kg dược liệu), ủ 30 phút đến 60 phút, sấy se, rồi dùng lửa nhỏ sao đến khi có màu vàng, mùi thơm, sờ không dính tay là được.
• Dạng chưng: Ngọc trúc rửa sạch, đồ 6 giờ đến 8 giờ, ủ 1 ngày 1 đêm; tiếp tục làm như vậy 2 đến 3 lần đến khi vị thuốc có màu đen, thái khúc dài 2 cm đến 3 cm.
• Ngọc trúc chế rượu: Ngọc trúc rửa sạch, ủ mềm, đồ 8 giờ cho mềm, thái khúc, thêm rượu (tỷ lệ: 1,5 kg rượu/ 10 kg Ngọc trúc), chưng 4 giờ. Đựng dược liệu vào dụng cụ bằng đồng hoặc bằng nhôm.

C. Thành phần hóa học 

• Theo tài liệu (Sinh dược học của Từ Quốc Quân, Bắc Kinh, 1958) trong ngọc trúc có các chất glucozid chữa tim như convallamarin và convallarin là hoạt chất của cây Convaliaria maialis (Muguet). Ngoài ra còn chứa chất nhầy. Nhưng gần đây, khoa dược 
• Viện nghiên cứu y học Bắc Kinh (Trung Quốc) thí nghiệm không thấy các phản ứng của glucozid chữa tim. 

D. Công dụng và liều dùng 

• Trong nhân dân ngọc trúc được coi là vị thuốc bổ dùng trong trường hợp cơ thể bị suy nhược, mồ hôi ra nhiều, đi tiểu nhiều lần, di tinh. Liều dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc, dùng riêng hay phối hợp với các dạng thuốc khác. 
• Theo tài liệu cổ, ngọc trúc có vị ngọt, tính hơi hàn vào 2 kinh phế và vị. Có tác dụng tư âm, nhuận táo, sinh tân khỏi khát. Dùng chữa táo nhiệt, miệng khát, phong thấp, sinh ho phát sốt, mồ hôi trộm hư lao mà sốt. Người dương suy âm thịnh, tỳ hư đờm thấp ứ trệ không dùng được. 
• Ngày dùng từ 6 g đến 12 g, dạng thuốc sắc.