• Còn gọi là mác bát, hột mát, duốc cá, thăn mút 
• Tên khoa học Millettia ichthyochtona Drake 
• Thuộc họ Cánh bướm Fabaceae (Papilionaceae) 
• Hạt cây than mát được nhân dân miền núi nước ta dùng để duốc cá (làm cho cá say thuốc mà bắt) 

A. Mô tả cây 

• Than mát là một cây to, cao chừng 5-10m, có lá kép 2 lần lông chim lẻ, sớm rụng, lá non dài 12cm, cuống chung dài 7-8cm, gầy, cuống lá chét dài 34mm, lá chét 5-6cm, rộng 15-25mm.
• Hoa trắng, mọc thành chùm, thường mọc trước lá làm cho cây có một dáng đặc biệt trong rừng.
• Quả là một giáp, dài 13cm (cuống 1cm), rộng 2-3cm, từ 1/3 phía trên hẹp lại trông giống con dao mã tấu lưỡi rộng, trong chứa một hạt hình đĩa màu vàng nhạt nâu, đường kính 20mm. Thường người ta thu hoạch hạt vào tháng tư. 

B. Phân bố 

Cây mọc hoang tại các tỉnh miền thượng du nước ta: Hoà bình, Thanh hoá, Nghệ an, Hà tĩnh, Hà tây, Bắc cạn, Thái nguyên. Tại một vài nơi ở Hà nội cũng có trồng để làm cảnh và lấy bong mát 

C. Thành phần hoá học 

Trong hạt mác bát hay than mát có chứa tới 38-30% dầu. ngoài ra trong hạt còn chứa các chất độc đối với cá như rotenone, sapotoxin, chất gôm và các chất anbumin (theo Guichard F. Les toxiques de peche indochinois, 1940) 

D. Tác dụng dược lý 

• Đối với và động vật máu nóng, rotenone uống vào không gây triệu chứng ngộ độc nào 
• Nhưng đối với người thợ phụ trách tán bột thuốc này thì có thể gây chảy nước mắt, hắt hơi và buồn nôn 
• Đối với động vật khác cũng không thấy gây các triệu chứng khó chịu: người ta có thể cho chó uống tới liều 150mg cho 1 kg thể trọng 
• Nếu tiêm vào mạch máu, rotenone và những chất cùng loai5 như deguelin gây te lịet do nguồn gốc thần kinh trung ương: con vật ngạt mà chết 
• Triệu chứng ngộ độc như sau: khó thở, thở hổn hễn, nôn mửa, cơ liệt, liệt dần và cuối cùng ngạt thở 
• Với liều gây chết, mạch chậm, tim loạn nhịp cuối cùng tê liệt tâm thất 
• Đối với cá: cá rất nhạy cảm đối với rotenone. Một dung dịch 75mg trong 100l nước ở nhiệt độ 230 đủ giết cá vàng trong vòng 2 giờ, với triệu chứng ngừng thở và trước khi chết có một thơi kỳ bị kích thích 
• Tổ thuốc trừ sâu Học viện nông lâm (1960) đã thí nghiệm giã nhỏ hạt than mát rồi ngâm với nước lã từ 4-12 giờ sau đó pha loãng với nồng độ khác nhau, phun lên cây thấy hạt than mát có thể dùng làm thuốc để trừ nhiều loại sâu như Cirphis salebrosa hạt ngô, sâu keo Spodoptera mauritia, rệp khoai, nhậy hại bông.. 

E. Công dụng và liều dùng 

Trong nhân dân chỉ mới thấy dùng hạt than mát để duốc ca: tán nhỏ, trộn với tro bếp, rắc vào dòng nước suối đã ngăn lại, cá sẽ chết, nổi lên chỉ việc vớt về 
Gần đây nhiều nơi đã dùng làm thuốc trừ sâu bọ hại mùa màng:giã nhỏ hạt, pha thêm nước với tỷ lệ 4-16% phun lên cây. Rất có hiệu quả đối với nhiều loại sâu bọ.